Беларускі абрад "Калядныя цары"

У 2009 годзе ўнікальны беларускі народны абрад "Калядныя цары", які існуе толькі ў вёсцы Семежава (Капыльскі раён, Мінская вобласць), увайшоў у Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА.

Гісторыя абраду "Калядныя цары" вядзе пачатак з XVIII стагоддзя, калі недалёка ад вёскі Семежава стаялі часці царскай арміі. Як сведчыць мясцовае паданне, у дні святкавання Новага года па старым стылі (Юліянскі каляндар) салдаты і афіцэры хадзілі па дварах, паказваючы вясёлы паказ, за што гаспадары адорвалі іх пачастункам. Пасля таго, як атрад пакінуў вёску, мясцовыя жыхары не толькі захавалі традыцыю, але і развілі яе ва ўнікальнае каляднае дзейства.

Абрад "Калядныя цары" аб'яднаў элементы карнавалу і народнай драмы. Яго ўпрыгажэннем сталі самабытны фальклор, дэкаратыўна-прыкладное мастацтва (касцюм, прадметы побыту), асаблівыя калядныя стравы нацыянальнай кухні.

У народзе вераць, што ў доме, дзе пабывалі "цары", увесь год будзе мір, згода і багацце.

Адрадзілі абрад у 1996 годзе: былі сабраны дакументальныя матэрыялы, сведчанні старажылаў, а ў самой вёсцы Семежава штогод сталі праводзіць "Калядныя цары".

Па традыцыі ў абрадзе ўдзельнічаюць маладыя мужчыны і юнакі – "цары". Яны апрануты ў белыя штаны і кашулі, на грудзях крыж-накрыж павязаны чырвоныя семежаўскія паясы з традыцыйным арнаментам. На галаве ў іх – высокія шапкі, упрыгожаныя рознакаляровымі стужкамі.

Кожны юнак выконвае сваю ролю – лекара, барабаншчыка, механошы... Сярод іншых персанажаў – галоўны герой цар Максімілян, цар Мамай, Дзед і Баба.

Ідучы па вясковай вуліцы, удзельнікі гучнай святочнай працэсіі ўваходзяць у дом і разыгрываюць гісторыка-рэлігійную драму "Цар Максімілян" з "батальнымі" сцэнамі, сакрэтамі народнага лячэння. З надыходам цемры "цары" запальваюць паходні.

Праводзіцца абрад у Шчодры вечар ("Шчадрэц", "Шчодрык") – з 13 на 14 студзеня.

версія для друку

зрабіць стартавай

дабавіць у выбранае