Нацыянальная зборная Беларусі па футболе

Дата заснавання: 1989 г.
Уступленне ў ФІФА: 1992 г.
Уступленне ва УЕФА: 1993 г.
Асацыяцыя-член: Асацыяцыя Беларуская федэрацыя футбола (АБФФ)
Самая высокая пазіцыя ў рэйтынгу ФІФА: 36-е месца (люты 2011 г.)
Бягучая пазіцыя ў рэйтынгу ФІФА: 96-е месца (красавiк 2024 г.)
Дамашні стадыён: "Дынама", Мінск
Галоўны трэнер: Карлас Алос Ферэр (8 жніўня 2023 г. – ц.ч.)
Першы афіцыйны матч: Беларусь - Украіна – 1:1 (Мінск, 28 кастрычніка 1992 г.; таварыскі матч)
Самая вялікая перамога: Беларусь - Літва – 5:0 (Мінск, 7 чэрвеня 1998 г.; таварыскі матч)
Самае вялікае паражэнне: Бельгія - Беларусь – 8:0 (30 сакавіка 2021 г., Лёвен, Бельгія; кваліфікацыя чэмпіянату свету-2022).

"Белыя крылы"

З 2016 года зборная Беларусі па футболе мае свой брэнд – "Белыя крылы", які дапамаглі выбраць балельшчыкі. Птушка-сімвал Беларусі –  бусел, вобразы знакамітага нарыса пісьменніка Уладзіміра Караткевіча "Зямля пад белымі крыламі", а галоўнае, багатая гісторыя і  міфалогія краіны сталі натхненнем для нацыянальнай футбольнай каманды.

Разам з брэндавай мянушкай у зборнай з'явіўся і талісман. Некалькі сезонаў ім быў рыцар "Ваяр" (бел. воін) у плашчы, які нагадвае крылы, і з выявай дзюбы на шлеме. Восенню 2018 г. напярэдадні Лігі нацый АБФФ прадставіла абноўлены талісман. Цяпер гэта крылаты робат "Ваяр", які трымае ў руках меч з нацыянальным арнаментам. На яго шлеме – чырвоная дзюба, а за спінай – крылы бусла. Нацыянальныя ўзоры вышыванкі замацаваліся і на форме зборнай.

Таксама ў 2016-м каманда атрымала гімн: афіцыйную песню зборнай "Наперад, белакрылыя!" напісалі музыканты вядомай айчыннай групы NaviBand. Праз год беларускія футбалісты арганізавалі ў сацсетках флэш-моб у падтрымку NaviBand, якія прадстаўлялі краіну на "Еўрабачанні"-2017 у Кіеве.

У папулярным мэсэнджары Viber балельшчыкаў беларускай футбольнай зборнай аб'ядноўвае  група "Белыя крылы".

У верасні 2018 г. у Мінску – на пляцоўцы каля Нацыянальнага мастацкага  музея – адбылася вялікая  прэзентацыя формы, у якой футбольная зборная Беларусі будзе праводзіць матчы розыгрышу Лігі нацый УЕФА, а таксама кваліфікацыі чэмпіянату Еўропы 2020 года. Дамашняя форма выканана ў белых колерах, каўнер і рукавы ўпрыгожаны чырвона-зялёнымі ўстаўкамі. Гасцявая форма выканана ў чырвоных колерах, каўнер і рукавы ўпрыгожаны бела-зялёнымі ўстаўкамі. Варатарская форма – зялёная з доўгім рукавом.

Асноўныя дасягненні 

Зборная Беларусі па футболе ўпершыню ўдзельнічала ў буйным міжнародным спаборніцтве ў 1994 годзе ў час кваліфікацыі да чэмпіянату Еўропы-1996. У дэбютным матчы ў Осла беларусы процістаялі нарвежскім футбалістам і ўступілі з лікам 0:1. Наступныя гульні прынеслі зборнай недастаткова ачкоў для выхаду з групы, аднак аматары футбола ніколі не забудуць легендарны матч супраць зборнай Нідэрландаў, які адбыўся на стадыёне "Дынама" ў 1995 годзе. Беларусы выйгралі ў адной з мацнейшых каманд свету з лікам 1:0.

Дастойны старт зборнай у афіцыйных спаборніцтвах быў азмрочаны няўдалымі выступленнямі на кваліфікацыі да чэмпіянату свету-1998 і чэмпіянату Еўропы-2000, калі беларусы занялі апошнія месцы ў адборачных групах. Пазітыўным момантам стала нядрэннае выступленне Беларусі супраць фаварыта групы зборнай Італіі. У час еўракваліфікацыі беларускія футбалісты не прайгралі італьянцам, двойчы дабіўшыся нічыёй – 0:0 (дома) і 1:1 (у гасцях).

Лепшым у гісторыі выступленнем зборнай Беларусі ў топ-турнірах стала 3-е месца ў кваліфікацыі да чэмпіянату свету-2002. Тады падапечныя Эдуарда Малафеева фінішавалі следам за зборнымі Польшчы і Украіны. У час адборачнага турніру ЧС-2002 беларусы абыгралі зборныя Уэльса, Нарвегіі і Арменіі з аднолькавым лікам 2:1, а таксама разграмілі пераможцу групы Польшчу 4:1 у сябе дома. Не паддалася Беларусі толькі Украіна, якая выйграла на стадыёне "Дынама" 2:0 і не дала магчымасці беларусам атрымаць перамогу ў матчы ў адказ – 1:1.

Кваліфікацыя да чэмпіянату Еўропы-2004 зноў атрымалася няўдалай для Беларусі, якая трапіла ў адну групу з Чэхіяй, Нідэрландамі, Аўстрыяй і Малдовай. Беларусы набралі ў групе толькі 3 ачкі пасля перамогі над зборнай Малдовы ў Мінску.

У 2004-2005 гадах Беларусь нядрэнна стартавала ў кваліфікацыі да сусветнага першынства 2006 года, згуляўшы ўнічыю з Нарвегіяй – 1:1 (у гасцях) і разграміўшы ў Мінску футбалістаў Малдовы – 5:0. Пасля гэтага адбылося паражэнне ў гасцявым матчы супраць Італіі – 3:4. Нягледзячы на пройгрыш, зборная Беларусі заваявала павагу еўрапейскай футбольнай супольнасці. Аднак нядрэнны старт у матчах кваліфікацыі змяніўся спадам: у канцы 2005 года Беларусь пацярпела тры паражэнні – ад Малдовы, Італіі і Нарвегіі, што перакрэсліла шанцы на выхад з групы. У выніку Беларусь заняла пятае месца.

Кваліфікацыйная кампанія да Еўра-2008 стала адной з самых супярэчлівых у гісторыі айчыннага футбола. У 2007 годзе галоўным трэнерам зборнай Беларусі ўпершыню стаў замежны спецыяліст – немец Бернд Штанге, які прапрацаваў у камандзе чатыры гады. У ходзе турніру Беларусь пацярпела па два паражэнні ад Румыніі і Балгарыі, а таксама нечакана прайграла паўпрафесійнай зборнай Люксембурга 0:1 у Гомелі, прапусціўшы гол перад самым фінальным свістком. Гэта сустрэча - адна з нямногіх, што праходзілі не ў беларускай сталіцы. Між тым, памятнай падзеяй той адборачнай кампаніі сталі перамогі над Славеніяй на мінскім стадыёне "Дынама", а таксама ў Тыране над Албаніяй з аднолькавым лікам 4:2. Менавіта поспех у албанскай сталіцы з'яўляецца самай буйной перамогай у спаборніцтвах пад эгідай УЕФА за ўсю гісторыю беларускай зборнай.

Дзіўны факт: на працягу трох кваліфікацый (да Еўра-2008, чэмпіянату свету-2010 і Еўра-2012) зборная Беларусі нязменна прыходзіла ў сваіх групах чацвёртай, набіраючы аднолькавую колькасць ачкоў – 13. На кваліфікацыйных турнірах Беларусь стабільна добра выступала супраць каманд класам ніжэйшых, аднак у большасці выпадкаў прайгравала еўрапейскім зборным топ-узроўню. У ліку самых запамінальных матчаў – гульні супраць зборнай Францыі ў час кваліфікацыі да Еўра-2012, калі беларусы перамаглі ў Парыжы 1:0 і згулялі дома ўнічыю 1:1.

У кваліфікацыйным турніры да чэмпіянату свету-2014 па жэрабю беларусы сустракаліся з Грузіяй, Фінляндыяй, Іспаніяй і Францыяй. На старце адбору каманда ўступіла ў Тбілісі Грузіі 0:1, а таксама прайграла Францыі 1:3 (у гасцях) і Іспаніі 0:4 (дома). Першай перамогай беларусаў стаў матч у адказ супраць Грузіі – 2:0. Далей падапечныя Георгія Кандрацьева мінімальна ўступілі фінам у Хельсінкі (0:1) і засталіся без паражэння дома ў Гомелі (1:1). У двух апошніх матчах кваліфікацыі чэмпіянату свету 2014 года зборная Беларусі сустракалася з фаварытамі групы I – Францыяй і Іспаніяй. У дамашняй гульні супраць французаў беларусы двойчы выходзілі наперад, аднак у выніку пацярпелі паражэнне – 2:4. Сустрэча з іспанцамі на выездзе таксама завяршылася пройгрышам – 1:2. Улічваючы розніцу ў класе паміж сапернікамі, гэтыя матчы пакінулі пазітыўнае ўражанне аб гульні зборнай. Тым не менш, Беларусь завяршыла выступленне ў адборачным цыкле на апошнім месцы ў групе.

Адборачны турнір да Еўра-2016 беларусы завяршылі чацвёртымі ў сваёй кваліфікацыйнай групе. Пасля несуцяшальнага старту (нічыя ў гасцях у Люксембурга і дамашнія паражэнні ад Украіны і Славакіі) Георгій Кандрацьеў пакінуў пасаду галоўнага трэнера. Новым настаўнікам стаў Аляксандр Хацкевіч, пад  пачаткам якога беларускія футбалісты атрымалі тры перамогі, але ўсё роўна аказаліся далёка ад першай тройкі – Іспаніі, Славакіі і Украіны.

Кваліфікацыя ЧС-2018 пачалася для зборнай Беларусі шматабяцальна – нічыя на полі "Барысаў-Арэны" ў матчы з камандай Францыі. Але затым зноў пайшлі няўдачы – вялікія фіяска ў Нідэрландах і Швецыі, а таксама дамашняя нічыя з Люксембургам. Пасля гэтага пасаду галоўнага трэнера заняў Ігар Крывушэнка, пад кіраўніцтвам якога каманда правяла 27 матчаў, атрымаўшы 8 перамог пры 6 нічыіх і 13 паражэннях. У падагульняючым пратаколе кваліфікацыі да ЧС-2018 зборная заняла апошняе месца ў групе А (Францыя, Швецыя, Нідэрланды, Балгарыя, Люксембург, Беларусь).

У турніры Лігі нацый УЕФА 2018/2019 "Белыя крылы" занялі першае месца ў сваёй групе дывізіёна, што дало магчымасць ім выйсці ў плэй-оф і захаваць шанцы на Еўра-2020.

Адборачны цыкл да чэмпіянату Еўропы 2020 года каманда пачала з чатырох паражэнняў запар, двойчы ўступіўшы Паўночнай Ірландыі, а таксама па разу — Нідэрландам і Германіі. У чэрвені 2019 года пасля дамашніх паражэнняў ад зборных Германіі і Паўночнай Ірландыі на пасаду галоўнага трэнера "белакрылых" назначаны Міхаіл Мархель. У першым матчы з новым настаўнікам у рамках кваліфікацыйнага турніру на Еўра-2020 Беларусь у гасцях перамагла Эстонію (2:1). Далей было мінімальнае паражэнне ад зборнай Уэльса ў таварыскім матчы, дамашняя безгалявая нічыя з эстонцамі ў рамках адборачнага турніру на чэмпіянат Еўропы. У двух астатніх матчах у групе C з Нідэрландамі і Германіяй беларусы пацярпелі няўдачу: 1:2 дома ў гульні з "Аранье" і 0:4 у гасцях у "Бундэсцім". У выніку каманда заняла 4-е – перадапошняе – месца ў групе.

Зборная Беларусі мела шанц трапіць на ЕЎРА-2020 праз плэй-оф Лігі нацый, дзе разыгрываліся астатнія 4 пуцёўкі. Беларусь знаходзілася ў квартэце D. Згодна з жараб'ёўкай, 26 сакавіка 2020 г. павінны былі прайсці два паўфіналы: Грузія – Беларусь і Паўночная Македонія – Косава. Пераможцы гэтых сустрэч змагаліся за адзіную магчымасць выйсці ў фінальную стадыю чэмпіянату Еўропы. З-за пандэміі каранавіруса ЕЎРА-2020 давялося перанесці на год, паўфінальныя матчы Лігі нацый таксама адбыліся пазней. Беларускія футбалісты не змаглі перайграць зборную Грузіі ў Тбілісі, уступіўшы 1:0, і пазбавіліся магчымасці трапіць на еўрапейскае першынство.

У Лізе нацый УЕФА 2020/2021 "белакрылыя" занялі другое месца ў групе 4 Лігі C, прапусціўшы наперад зборную Албаніі.

Адборачны турнір да ЧС-2022 футбалісты зборнай Беларусі пачалі з дамашняй перамогі над эстонцамі – 4:2. Далей "Белыя крылы" прайгралі бельгійскай дружыне: у гасцявым матчы з "чырвонымі д'ябламі" беларусы пацярпелі вельмі вялікае ў сваёй гісторыі паражэнне – 0:8. На гэты момант у групе E Беларусь з 3 ачкамі займае 4-е месца. Камандзе давядзецца правесці яшчэ 6 матчаў. Сапернікамі беларусаў у кваліфікацыі, акрамя Эстоніі і Бельгіі, выступаюць Уэльс і Чэхія.