Падзеі

Сукала: прапануецца прадаставіць грамадзянам права на абскарджанне любых судовых рашэнняў

Фота з архiва

11 лютага, Мінск /Кар. БЕЛТА/. У Беларусі падрыхтаваны законапраекты для паляпшэння якасці і аператыўнасці нацыянальнага правасуддзя. У прыватнасці, прапануецца прадаставіць права грамадзянам на абскарджанне ўсіх пастаноў суда без выключэння, уключаючы рашэнні Вярхоўнага суда. Аб гэтым паведаміў старшыня Вярхоўнага суда Валянцін Сукала на нарадзе ў Прэзідэнта па праекце закона аб змяненні Крымінальна-працэсуальнага кодэкса, перадае карэспандэнт БЕЛТА.

"Сёння прадстаўлены законапраект, які накіраваны на паляпшэнне якасці крымінальнага правасуддзя і поўную рэалізацыю права нашых людзей на судовае абскарджанне ўсіх пастаноў без выключэння, уключаючы рашэнні Вярхоўнага суда", - сказаў кіраўнік ВС.

Паводле яго слоў, законапраект складаецца з дзвюх частак. Першая прадугледжвае завяршэнне ўвядзення апеляцыі ў суды ўсіх узроўняў, уключаючы ВС як апеляцыйную стадыю праверкі. Другая частка больш аб'ёмная, яна датычыцца ўвядзення новых інстытутаў у крымінальным судаводстве і паляпшэння далейшых стадый судаводства - стадыі судовага нагляду, калі правяраецца законнасць вынесеных прыгавораў пасля ўступлення іх у законную сілу.

"На працягу апошніх 10 гадоў мы паслядоўна і вельмі асцярожна ўводзілі інстытут апеляцыі ў крымінальнае судаводства. Гэта праверка законнасці судовых рашэнняў, якія не ўступілі ў законную сілу. Як правіла, у такім рэжыме абскарджваецца кожны пяты прыгавор. Але асноўная частка прыгавораў, амаль 80 працэнтаў, застаецца па-за полем гледжання апеляцыйнай праверкі. Вядома, для гэтага патрабуецца наступная стадыя праверкі законнасці рашэнняў суда - прыгавораў, які ўжо ўступілі ў законную сілу", - падкрэсліў старшыня Вярхоўнага суда.

Для разумення шырокага кола неспецыялістаў Валянцін Сукала растлумачыў, чым адрозніваюцца апеляцыя і касацыя. Першая прадугледжвае праверку законнасці прыгавораў суда, якія вынесены, але не ўступілі ў законную сілу. Пры наяўнасці апеляцыйнай скаргі ёсць шырокія магчымасці для праверкі судовых рашэнняў на ўзроўні апеляцыйнай інстанцыі, без дадатковага накіравання справы ў суд. У гэтым прынцыповае адрозненне ад касацыі - праверкі рашэнняў суда, якія ўжо ўступілі ў сілу (нават магчыма, ужо выконваюцца).

Інстытут апеляцыі ў Беларусі поўнасцю ўжо рэалізаваны, канстатаваў Валянцін Сукала. Дзякуючы гэтаму апошнім часам удалося значна скараціць колькасць паўторных судовых пасяджэнняў. З 7,5 тыс. спраў, разгледжаных у апеляцыйным парадку ў мінулым годзе, на новы судовы разгляд у раённыя суды было накіравана толькі 45.

З 2012 года (калі ў крымінальны працэс былі ўведзены асобныя элементы апеляцыі) па 2021-ы (калі было завершана фарміраванне інстытута апеляцыі ў крымінальным працэсе) колькасць адмененых прыгавораў судоў першай інстанцыі з накіраваннем справы на паўторны разгляд скарацілася ў 13 разоў.

Цяпер стаіць пытанне аб тым, каб інстытут апеляцыі распаўсюдзіць на рашэнні Вярхоўнага суда (цяпер яны з'яўляюцца канчатковымі і не падлягаюць апеляцыйнаму абскарджанню і ўступаюць у законную сілу неадкладна). Для гэтага, як прапануецца ў законапраекце, у ВС будзе стварацца спецыяльная апеляцыйная калегія. "Намі прапрацаваны механізм стварэння гэтай судовай інстанцыі, яе структуры. Яна не запатрабуе дадатковых бюджэтных асігнаванняў, дадатковых структурных пераўтварэнняў, а будзе створана за кошт існуючай колькасці суддзяў Вярхоўнага суда", - растлумачыў кіраўнік ВС.

"Такім чынам мы поўнасцю рэалізуем канстытуцыйнае права нашых грамадзян на абскарджанне судовых пастаноў незалежна ад іх узроўню", - падкрэсліў Валянцін Сукала.

Каб прадаставіць грамадзянам права на абскарджанне судовых рашэнняў, якія ўжо ўступілі ў сілу, законапраектам прапануецца ўвесці інстытут касацыі. Разгляд спраў у касацыйным парадку прапануецца аднесці да кампетэнцыі прэзідыумаў абласнога, Мінскага гарадскога судоў і судовай калегіі па крымінальных справах ВС.

"У нас сёння чатыры наглядныя інстанцыі, якія правяраюць прыгаворы, што ўступілі ў законную сілу (прэзідыумы абласных судоў, судовыя калегіі, Прэзідыум і Пленум ВС. - Заўвага БЕЛТА). У праекце закона прапануецца зрабіць іх дзве, але значна павысіць якасць і ўзровень разгляду там спраў. Гэта міжнародная норма, правіла, па такім прынцыпе пабудаваны ўсе судовыя сістэмы і на постсавецкай прасторы, і ў Еўропе", - адзначыў старшыня ВС. Прапануецца, каб вядзенне па крымінальных справах у парадку нагляду праводзілася ў вышэйшай судовай інстанцыі - Вярхоўным судзе (у рамках судовай калегіі па крымінальных справах і Прэзідыума гэтага суда).

"На наш погляд, гэта аптымальнае рашэнне. Мы сінхранізуем свае судовыя працэдуры з краінамі ЕАЭС і іншымі краінамі постсавецкай прасторы. Акрамя таго, улічваем памылкі, дапушчаныя ў ходзе рэфармавання судовых сістэм іншых краін СНД. І ў нас ёсць уласны станоўчы вопыт. Эканамічныя суды ўжо 10 гадоў працуюць менавіта ў такім фармаце, па такіх прынцыпах. Сёння нам важна прывесці не толькі эканамічнае правасуддзе, але і крымінальнае, і грамадзянскае да такіх жа адзіных працэдур, - заявіў Валянцін Сукала. - Гэта вельмі важна, гэта, безумоўна, з'яўляецца рухам наперад у нашым рэфармаванні ўсёй судовай сістэмы".

Паводле яго слоў, падрыхтаваны ўжо і накіраваны на разгляд у Адміністрацыю Прэзідэнта законапраект аб пераходзе ў грамадзянскім правасуддзі на такія ж судовыя працэдуры, як цяпер у эканамічным.

версія для друку

зрабіць стартавай

дабавіць у выбранае