Падзеі

Што стаіць за гучнымі заявамі Лукашэнкі і якая абстаноўка вакол Беларусі? Разбіраемся ў сітуацыі

12 кастрычніка, Мінск /Кар. БЕЛТА/. 10 кастрычніка Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка правёў нараду па пытаннях бяспекі. Гэта быў працяг размовы з сілавікамі, што адбылася на некалькі дзён раней у Міністэрстве абароны. Але планавае мерапрыемства атрымала рэзананс: за два дні да гэтага быў узарваны Крымскі мост, паралельна ў Беларусь пачалі паступаць трывожныя паведамленні адносна планаў Украіны.

На фоне гэтага кіраўнік дзяржавы зрабіў некалькі важных заяў.

"Па неафіцыйных каналах нас папярэдзілі аб нанясенні ўдараў па Беларусі з тэрыторыі Украіны. Як было заяўлена: "Мы зробім так, што гэта будзе Крымскі мост-2". Да мяне была адразу даведзена гэта інфармацыя. Мой адказ быў просты: "Давядзіце прэзідэнту Украіны і іншым звар'яцелым, калі там яны яшчэ ёсць, што Крымскі мост ім падасца кветачкамі, калі толькі яны дакрануцца сваімі бруднымі рукамі хоць да аднаго метра нашай тэрыторыі". Гэта ваша функцыя. Лічыце гэта загадам для вас", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка на апошняй нарадзе з сілавікамі.

Яшчэ раней Прэзідэнт папрасіў ваенных быць абсалютна шчырымі з беларусамі. Улады абвяргаюць чуткі аб мабілізацыі, але грамадзянам тэлефануюць з ваенкаматаў. Што ж адбываецца? Колькі самалётаў НАТА патрулюе беларускія граніцы, навошта ў Беларусі вывучалі канцэпцыю ваеннай бяспекі ЗША і Вялікабрытаніі і чаму Беларусь мабілізавана? У нас назбіралася шмат пытанняў і цяпер мы пастараемся адказаць на іх у праекце "Па факце: рашэнні Першага".

Чаму НАТА баіцца Расію?

Прызнайцеся, вы верыце, што супраць Расіі і Беларусі НАТА праводзіць псіхалагічныя аперацыі? Ці, можа, вам смешна чытаць заявы аб марыянетачных урадах у суседніх краінах? Каб зразумець сутнасць сённяшніх падзей, давайце ненадоўга акунёмся ў пяцідзясятыя гады мінулага стагоддзя.

На сайце НАТА мы знайшлі стратэгію ваеннай бяспекі, датаваную сакавіком 1950 года. Гэта не нейкі сакрэтны дакумент, на сайце альянсу ён размешчаны ў спецыяльнай гістарычнай падборцы. Гэты год быў асаблівым для Злучаных Штатаў і Савецкага Саюза, бо ён афіцыйна паклаў канец амерыканскай атамнай манаполіі.

Але пра што ж гаварылася ў натаўскай стратэгіі? Хм, пра Савецкі Саюз. У НАТА лічылі, што СССР рыхтуецца заваяваць усё аж да атлантычнага ўзбярэжжа. Стаць уладаром Міжземнамор'я і Блізкага Усходу. І Захад рыхтаваўся да вайны. Якім чынам? Лічылі і запаміналі ў галаве сваіх саюзнікаў. На адных, напрыклад Ізраіль, планавалася аказаць націск. Да другіх, той жа Югаславіі, прымяніць сілу (вы ж помніце, што з ёю ў выніку атрымалася?). Трэціх - Грэцыю, Турцыю і Іран - у НАТА і зусім называлі Амерыканскімі Рэспублікамі.

І вядома, аслабіць СССР рыхтаваліся ў тым ліку з дапамогай псіхалагічных аперацый. Не, нават не рыхтаваліся. Гэта была інструкцыя да дзеяння. І гэта быў 1950 год. Што ж гаварыць пра цяперашні час? Усё стала толькі складаней.

Якія на самай справе мэты ў Захаду?

Здагадайцеся, пра што гаворыцца ў новай стратэгіі НАТА? Так, пра Расію. А пра што не гаворыцца? Пра Кітай. Спецслужбы і ваенныя эксперты лічаць, што менавіта КНР галоўная мэта ЗША.

"Для Захаду ўсё новае - гэта старое. Па вялікім рахунку, Карфаген павінен быць разбураны. Карфаген - гэта цяпер хто? Кітай. Карфаген - гэта Кітай. Таму гэта ўся сітуацыя, якая разгортваецца ў свеце, нацэлена ў рэшце рэшт на процістаянне росту Кітая", - сказаў на нядаўняй сустрэчы з журналістамі старшыня КДБ Іван Тэртэль.

Але больш за ўсё кранае заява альянсу аб "прыхільнасці да свету, дзе паважаецца суверэнітэт, тэрытарыяльная цэласнасць, правы чалавека і міжнароднае права". І дзе "кожная краіна можа выбіраць свой уласны шлях".

Што адбываецца вакол беларускіх граніц?

Але вернемся да тэмы нашага выпуску. Адносна Беларусі ў Захаду свае рахункі. Прычым ужо даўно: чвэрць стагоддзя ім перашкаджае тая палітыка, якую праводзяць у краіне. Сітуацыю вакол беларускіх граніц нядаўна абмяркоўвалі на нарадзе ў Прэзідэнта. У Еўропе, заяўляюць ваенныя, захоўваецца 35-тысячная групоўка войскаў НАТА. Прычым большая частка - у суседніх з Беларуссю краінах.

"На фоне спецыяльнай аперацыі ва Украіне Злучаныя Штаты павялічылі колькасць сваіх ваеннаслужачых у Еўропе да 100 тысяч і нават больш. Прычым амаль тры пятыя знаходзяцца тут на пастаяннай аснове", - пракаменціраваў бягучую абстаноўку ваенны аналітык Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў Андрэй Чарнабай.

Не зніжаецца інтэнсіўнасць разведвальных палётаў паблізу беларускіх граніц. А літоўскі палігон у Пабрадэ (гэта ўсяго за 15 кіламетраў ад Беларусі) загружаны па самае не хачу. Але найбольшую актыўнасць усё ж праяўляе Польшча. Там фарміруецца новая механізаваная дывізія і брыгады тэрытарыяльнай абароны. Цікава, што замест падтрымкі свайго насельніцтва ў складанай сацыяльна-эканамічнай абстаноўцы ўрад Польшчы плануе павялічыць свой ваенны бюджэт да 3 працэнтаў ад ВУП, а ў перспектыве - да 5 працэнтаў. Гэта ў два разы вышэй, чым прынята ў краінах альянсу.

Літва таксама з задавальненнем павялічыла б свой ваенны бюджэт, але лішніх грошай у іх няма. Як кажуць, грошай няма, але вы трымайцеся. Затое ў Літвы ёсць магутны заступнік - НАТА. І Вільнюс просіць альянс разгарнуць у сябе баявыя тактычныя групы. А яшчэ там вельмі зацікаўлены ў "Хаймарсах". Што адбываецца ва Украіне, вы і самі ўсё ведаеце.

"Сітуацыя вельмі сур'ёзная. Я нават сказаў бы, небяспечная. І нам ні ў якім разе нельга спрашчацца. Не трэба нічога баяцца. Трэба нам падняць па трывозе нейкую воінскую часць па нормах ваеннага часу, значыць, трэба. Трэба тэрытарыяльную абарону падняць, значыць, трэба. Трэба народнае апалчэнне праверыць там, на месцы, што гэта за байцы ў нас будуць і якая ў іх зброя, значыць, трэба", - сказаў Аляксандр Лукашэнка на вераснёўскай сустрэчы з дзяржсакратаром Савета бяспекі.

Ці будзе мабілізацыя ў Беларусі?

Навіна аб мабілізацыі ў Расіі скалыхнула ўсе сумежныя краіны. Асабліва востра яе ўспрынялі ў самой Расіі, паколькі ў людзей узніклі пытанні да арганізацыі збораў ваеннаабавязаных. Часам гэта былі не зусім ваенныя, і не тое каб абавязаныя. Трывожная хваля дакацілася і да Беларусі: бо рэспубліка ўсё ж такі з'яўляецца ваенным саюзнікам Расіі і так ці інакш прымае ўдзел у спецыяльнай ваеннай аперацыі. Сітуацыяй не прамінула скарыстацца збеглая за мяжу апазіцыя. Некаторым з іх за мары аб сілавым звяржэнні ўлады ў Беларусі нават абяцалі Нобелеўскую прэмію міру.

"Чаму ў іх такія жаданні? У іх укладзены вялізныя грошы. Як бы нашы заходнія партнёры... праціўнікі ні маскіравалі іх, усё роўна мы ведаем, з якіх рахункаў канкрэтна, праз якія фонды яны праходзяць і куды асядаюць. Так, там ёсць сур'ёзны карупцыйны аспект. Ад іх патрабуюць адзінага. Вось гэтымі днямі было некалькі такіх сходак: "Вам заплачана? Пакажыце, што вы можаце!" - растлумачыў Іван Тэртэль.

"Лукашэнка рыхтуецца да вайны!" - наперабой пачалі зазываць клікбейтныя загалоўкі ў інтэрнэце. І ведаеце, на гэты раз журналісты і блогеры, якія вяшчаюць з Захаду, не зманілі. Няхай і атрымалася гэта ў іх выпадкова.

"Калі хочаш міру, трэба рыхтавацца да вайны. Заўсёды. Усё жыццё. А ўсё добрае - гэта будзе добра. Таму, каб не дапусціць усялякіх сутыкненняў і праяў, мы, людзі ваенныя, павінны мець загадзя планы процідзеяння розным нягоднікам, якія спрабуюць нас уцягнуць у бойку", - заявіў Аляксандр Лукашэнка на той самай рэзананснай нарадзе.

Дык ці будзе ў Беларусі мабілізацыя?

"Тое, што на нас спрабуюць перакінуць гэты мосцік і сказаць "у нас пойдзе мабілізацыя", - не будзе ніякай мабілізацыі. Гэта хлусня. Коратка і зразумела - гэта хлусня. Мы не збіраемся мабілізоўваць. Нам гэта не трэба", - аб гэтым Прэзідэнт сказаў яшчэ на сустрэчы з журналістамі ў "Хатыні". З таго часу гэты тэзіс не змяніўся.

Чаму беларусаў выклікаюць у ваенкаматы?

Тады чаму апошнім часам чуваць навіны аб тым, што беларусаў пачалі выклікаць у ваенкаматы? Супадзенне? Усё растлумачылі ў Міністэрстве абароны.

"Пытаннямі мабілізацыі ваеннае ведамства займаецца пастаянна, з году ў год. Вы ведаеце, у нас ужо людзі нават прывыклі. Сёння асаблівай нейкай такой нервовасці, калі прыходзіць павестка і чалавек прыходзіць... Альбо гэта для таго, каб вывучыць яго ваенна-ўліковую спецыяльнасць і яго знаходжанне ў ваенкамаце, альбо гэта будуць праверачныя зборы, альбо гэта будуць планавыя зборы", - сказаў міністр абароны Віктар Хрэнін.

Як падкрэслілі ў ведамстве, усе ваенныя зборы маюць планавы характар і загадзя зацверджаны спецыяльнымі прававымі актамі. Службовыя асобы ваенных камісарыятаў прадаўжаюць выконваць стандартную штодзённую работу.

А вось дзяржсакратар Савета бяспекі апраўдвацца не любіць. Паводле яго слоў, мабілізацыя - гэта не пра Беларусь, паколькі народ мабілізаваны і так. "Гатовы даць адпор тымі сіламі і сродкамі, якія для гэтага прызначаны", - заявіў Аляксандр Вальфовіч пасля сустрэчы са сваім расійскім калегам.

Ці пагражае НАТА Беларусі?

Беларускія ўлады ўсімі сіламі спрабуюць уберагчы сваіх грамадзян ад вайны. Беларусь, заяўляе Лукашэнка, не будзе ўвязвацца ні ў якую вайну. Ваяваць беларусы будуць толькі ў тым выпадку, калі давядзецца абараняць сваю родную зямлю, запэўнівае кіраўнік дзяржавы. Вядома, нікому не хочацца нават абмяркоўваць такі сцэнарый, але... У свеце нарастае геапалітычная нестабільнасць. Ідзе ўзмацненне ваеннай актыўнасці, нарошчванне ваенных груповак НАТА ва ўсходнееўрапейскім рэгіёне.

У лічбах гэта выглядае так: 35 тысяч ваеннаслужачых ва Усходняй Еўропе, авіяцыя з дзвюх тысяч самалётаў. 15 баявых караблёў у акваторыі Міжземнага і Балтыйскага мораў. Прычым сярод іх - дзве атамныя падводныя лодкі і адзін авіяносец. Звыш 300 крылатых ракет марскога і паветранага базіравання. І ўсё гэта нацэлена нібыта супраць пагрозы з Усходу. Толькі за дзень беларускія ваенныя фіксуюць каля пяці пралётаў разведвальнай авіяцыі ўздоўж граніц. За тыдзень іх колькасць перасягае 30-35 вылетаў.

"Пры гэтым у выпадку развязвання Захадам ваеннай агрэсіі гэтыя самалёты і караблі будуць здольны наносіць удары па нашых аб'ектах і войсках на ўсю глыб тэрыторыі Рэспублікі Беларусь", - заўважыў Віктар Хрэнін.

Чаму Беларусь вырашыла змяніць Канцэпцыю нацыянальнай бяспекі?

Усе гэтыя падзеі і сталі падставай для таго, каб па-новаму паглядзець на Канцэпцыю нацыянальнай бяспекі. Дакумент хочуць грунтоўна абнавіць і зрабіць яго, як выказаўся Прэзідэнт, "абсалютна адкрытым".

Што гэта значыць? Кіраўнік дзяржавы патрабуе нічога не хаваць па нейкіх палітычных або эканамічных матывах, а сумленна прапісаць існуючыя рызыкі і пагрозы. А таксама рэакцыю Беларусі на іх - каб суседнія, ды і іншыя краіны цвяроза ацэньвалі стан спраў. Праўда, мы не ведаем, ці дапаможа нашым суседзям такая адкрытасць і сумленнасць з беларускага боку. Больш за 20 гадоў таму Беларусь і Расія стварылі рэгіянальную групоўку войскаў і ўсе гэтыя гады актыўна і адкрыта яе развівалі. Але цяпер некаторыя краіны чамусьці не разумеюць, чаму гэта Беларусь падтрымлівае Расію.

"У сувязі з абвастрэннем на заходніх граніцах Саюзнай дзяржавы мы дамовіліся аб разгортванні рэгіянальнай групоўкі Расійскай Федэрацыі і Рэспублікі Беларусь. Гэта ўсё па нашых дакументах", - заявіў 10 кастрычніка Прэзідэнт.

Праект Канцэпцыі нацыянальнай бяспекі ўлады паабяцалі вынесці на грамадскае абмеркаванне. Накшталт новай рэдакцыі Канстытуцыі. Ваенныя эксперты і вучоныя вывучылі вопыт ЗША, Германіі і Вялікабрытаніі, краін постсавецкай прасторы. І вядома ж, выдадзеную ў мінулым годзе Стратэгію нацыянальнай бяспекі Расіі. Але, паводле заяў дзяржсакратара Савета бяспекі, беларуская канцэпцыя не капіруе ніводны з дакументаў краін-суседзяў. Ён увабраў у сябе ўсе змяненні, што адбыліся ў свеце за 12 гадоў.

"Зразумела, некаторыя з пагроз, якія адзначаны ў дзеючай канцэпцыі, захоўваюць сваю актуальнасць. Але тым не менш з'явіліся новыя пагрозы, новыя выклікі, якія мы не маглі прадбачыць. Аб гэтым гаворыць тая ж пандэмія, з якой мы сутыкнуліся ў 2020 годзе, міграцыйны крызіс - мы не маглі прадбачыць такіх маштабаў, нягледзячы на тое, што Беларусь заўсёды была транзітнай краінай для эмігрантаў. Гэта дэмаграфічныя пытанні, у тым ліку і працоўная міграцыя нашых грамадзян у суседнія краіны. Практычна разбурылася міжнародная прававая сістэма, дагаворная сістэма, якая забяспечвала кантроль над узбраеннямі, якая дазваляла захоўваць бяспеку ў рэгіёне, у Еўропе, у свеце", - адзначыў ваенны аналітык Андрэй Чарнабай.

Пэўныя рызыкі ёсць і ў эканамічнай сферы.

"Мы прыйшлі да эканомікі рызык. Інакш кажучы, з'явілася такая вялікая колькасць выклікаў, пагроз, з'яў, якія проста на бяспеку ўплываюць, якіх мы прадказаць у прынцыпе не можам. І гэта накладае адбітак. Адпаведна, у канцэпцыі зроблена, на мой погляд, удачная спроба ўсё гэта прадугадаць. Перш за ўсё аўтары канцэпцыі (акрамя таго, што абнавілі яе на 70 працэнтаў) змянілі падыход да ацэнкі сацыяльна-эканамічных з'яў", - растлумачыў загадчык кафедры "Эканоміка і права" Беларускага нацыянальнага тэхнічнага ўніверсітэта, доктар эканамічных навук, прафесар Сяргей Саладоўнікаў.

У канцэпцыі больш поўна выклалі нацыянальныя інтарэсы: гэта нацыянальная самабытнасць, гістарычная праўда, сацыяльная адказнасць грамадзян, а не толькі дзяржавы, развіццё атамнай энергетыкі, абарона персанальных даных. З'явілася яшчэ адна сфера бяспекі - біялагічная.

Абнавіць улады хочуць і яшчэ адзін стратэгічны дакумент - Ваенную дактрыну. Зацвердзіць іх абодва павінны на Усебеларускім народным сходзе.

"Мэта нашых Узброеных Сіл і сілавікоў - абараніць нашу зямлю і нашу дзяржаву. Усё. Ніякіх іншых мэт мы сёння не ставім. А да вайны рыхтуемся, таму што ўсякае можа быць. Калі б у 2020 годзе тут не выстаялі, пад Смаленскам стаялі б іншыя ўзброеныя сілы. Таму вучыцца, вучыцца і яшчэ раз вучыцца. І перш за ўсё вучыцца ваеннай справе па-сапраўднаму", - рэзюмаваў на нарадзе з ваеннымі Аляксандр Лукашэнка.

Мабыць, і мы падвядзём вынікі словамі Прэзідэнта. Абстаноўка ў свеце і вакол Беларусі мяняецца кожны дзень. Толькі паспявай сачыць за гэтым. І як быць у такіх умовах?

"Ужо людзі нутром учулі: "Нешта там нядобрае, напружанне і іншае". А што рабіць, а як рабіць? Яшчэ раз паўтараю: кожнаму на сваім месцы займацца сваёй справай, - рэкамендуе кіраўнік дзяржавы. - Сітуацыя сёння не настолькі абвостраная, каб мы пачалі ўжо нешта рабіць. Для гэтага ёсць ваенныя, якія прадэманструюць на гэтым этапе сваю рашучасць абараняць сваю краіну. І тады ніводны нягоднік сюды не сунецца".

Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.