Падзеі
Пісьмо Макея міністрам. Беларуская дэлегацыя прыбыла ў ААН з канкрэтнымі прапановамі
Фота з архiва
21 верасня, Мінск /Кар. БЕЛТА/. Беларуская дэлегацыя на чале з міністрам замежных спраў Уладзімірам Макеем прыбыла ўжо ў Нью-Ёрк для ўдзелу ў мерапрыемствах 77-й сесіі Генеральнай асамблеі ААН. Аднак міністр прыляцеў не з пустымі рукамі. Напярэдадні гэтага штогадовага міжнароднага форуму ён накіраваў пісьмо-зварот усім сваім калегам з дзяржаў - членаў ААН, у якім выклаў падыходы да ключавых пытанняў функцыянавання ААН і шляхах рэфармавання арганізацыі, паведамляе БЕЛТА.
Уладзімір Макей прыцягнуў увагу калег да тэмы Арганізацыі Аб'яднаных Нацый у сучасным глабальным кантэксце. Ён нагадаў, што Беларусь з гордасцю носіць імя заснавальніка арганізацыі, а сапраўды цікавым момантам у гэтым статусе заснавальніка з'яўляецца той факт, што Беларусь нават не была незалежнай краінай у 1945 годзе. Тым не менш дзяржавы-заснавальніцы цёпла віталі Беларусь у сваіх радах з-за вялікіх страт, якія беларускі народ зведаў у час Другой сусветнай вайны, а таксама з улікам яго вялікага ўкладу ў Перамогу, што дала магчымасць міралюбным народам стварыць арганізацыю.
Два гады таму, калі адзначалася 75-годдзе Арганізацыі Аб'яднаных Нацый, гучалі розныя ацэнкі дзейнасці арганізацыі, разважанні пра яе будучыню. Тады ж Уладзімір Макей падрыхтаваў даволі вялікі артыкул пад назвай "Беларусь у ААН: ацэнка яе палітычнага паслужнога спіса", апублікаваны ў часопісе Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. У артыкуле ў тым ліку была зроблена спроба прааналізаваць інстытуцыянальную структуру ААН, каб паказаць межы магчымага ў рамках арганізацыі для розных дзяржаў і груп краін. Больш таго, былі выкладзены погляды на перспектывы развіцця Арганізацыі Аб'яднаных Нацый.
У пісьме калегам-міністрам Уладзімір Макей канстатаваў, што, азіраючыся сёння назад, мае сэнс выкласці некалькі новых меркаванняў аб ААН і азнаёміць іх з некаторымі падыходамі Беларусі адносна арганізацыі ў сучасным глабальным кантэксце.
Аб недахопах і аднабокасці ў рабоце ААН
"З аднаго боку, аснову пазіцыі Рэспублікі Беларусь адносна Арганізацыі Аб'яднаных Нацый складае наша цвёрдая вера ў дух і літару Статута ААН, у адсутнасць альтэрнатывы эфектыўнай шматбаковасці і сфармуляваным прынцыпам міжнароднага права для дзейснага вырашэння задач і праблем, якія вынікаюць з узаемазалежнага характару нашага існавання на Зямлі", - гаворыцца ў пісьме Уладзіміра Макея.
З другога боку, адзначае міністр, Беларусь, як і многія іншыя краіны, вымушана канстатаваць усё большы разрыў паміж цяперашняй ААН і хутка ўзрастаючай разнастайнасцю свету. І калі ў пытаннях падтрымання міру і бяспекі сутнасць і роля ААН з'яўляецца заложнікам яе інстытуцыянальнай будовы, увасобленай у Савеце Бяспекі з правам вета, то арганізацыі эфектыўнага міжнароднага супрацоўніцтва ў іншых галінах, не звязаных з бяспекай, перашкаджаюць і некаторыя іншыя фактары.
Паводле слоў Уладзіміра Макея, сярод такіх фактараў галоўны - страта арганізацыяй нейтральнага, тэхнічнага характару бесстаронняй пляцоўкі для забеспячэння міжнароднага супрацоўніцтва раўнапраўных членаў.
"На жаль, паступова з працэсам завяршэння халоднай вайны ў 80-я гады мінулага стагоддзя ААН стала ахвярай аднапалярнага моманту ў сучаснай сусветнай гісторыі, ператварыўшыся, па сутнасці, ва ўстанову, падпарадкаваную інтарэсам так званых пераможцаў, - адзначыў міністр. - Страта нейтральнасці замацавана некалькімі аб'ектыўнымі фактарамі: пераважнай залежнасцю дзейнасці ААН ад донарскіх сродкаў, што прадастаўляюцца развітымі краінамі; пераважаннем грамадзян гэтых краін на палітычна і фінансава важных пасадах у арганізацыі. Улічваючы геапалітычныя інтарэсы і асаблівасці чалавечай прыроды, гэтыя два фактары прадвызначаюць дамінаванне інтарэсаў краін-донараў пры прыняцці любых рашэнняў ААН, за выключэннем пытанняў кампетэнцыі Савета Бяспекі".
Такая аднабокасць ААН і ёсць аснова абмежаванасці арганізацыі ў магчымасці аб'ектыўнай і бесстаронняй рэакцыі на праблемы ўсіх яе членаў, падкрэсліў кіраўнік беларускага знешнепалітычнага ведамства. Менавіта таму асобныя краіны вымушаны рэгулярна рэагаваць на публічнае выказванне тым ці іншым чыноўнікам ААН прадузятай пазіцыі.
Аб пазіцыі меншасці, якую выдаюць за меркаванне ўсёй міжнароднай супольнасці
Міністр таксама нагадаў, што многія дакументы ААН распрацоўваюцца меншасцю краін проста па прычыне адсутнасці ў вельмі многіх з іх неабходнага экспертнага патэнцыялу. "Асабліва трэба адзначыць, што многія рашэнні ААН прымаюцца галасаваннем, большасцю галасоў, а многія - меншасцю дзякуючы недасканаласці ў правілах працэдуры. Такія дакументы не адлюстроўваюць агульны падыход усіх зацікаўленых бакоў, а часам і супярэчаць інтарэсам некаторых з іх", - заўважыў ён.
Менавіта таму такія відавочныя парушэнні Статута ААН, як, напрыклад, эканамічныя санкцыі, прынятыя без мандата Савета Бяспекі, застаюцца па-за рашэннямі арганізацыі і без яе асуджэння. Менавіта таму ў рамках ААН галасаваннем прымаюцца рашэнні аб выключэнні або абмежаванні супрацоўніцтва, што супярэчыць самой сутнасці арганізацыі. "А пазіцыянаванне гэтых рашэнняў як "палітычнай пазіцыі ўсёй міжнароднай супольнасці" наогул дыскрэдытуе ідэю самой магчымасці глабальнага супрацоўніцтва", - падкрэсліў Уладзімір Макей.
У сувязі з гэтым ён лічыць нядзіўным, што вялікая колькасць рэзалюцый і іншых рашэнняў органаў ААН ніколі не выконваецца.
Аб Савеце Бяспекі ААН
У сэнсе сказанага вышэй парадаксальна, але Савет Бяспекі ААН на сённяшні дзень, напэўна, выглядае даволі эфектыўным фарматам ААН з пункту гледжання суадносін колькасці рашэнняў і задаволенасці краін-членаў. Такім меркаваннем наконт гэтага рабочага органа арганізацыі падзяліўся беларускі міністр са сваімі замежнымі калегамі.
"Сапраўды, рашэнні, якія не адпавядаюць інтарэсам яго пастаянных членаў, у савеце проста не прымаюцца. Беларусь шчыра прыхільна да ролі Савета Бяспекі ААН у падтрыманні міру і бяспекі на планеце і мае намер усяляк падтрымліваць намаганні па ўмацаванні гэтай ролі", - адзначыў Уладзімір Макей.
Тры "магчыма" і адно "можа" - аб прапановах па рэфармаванні ААН
У прадаўжэнне пісьма міністр адзначыў, што разважанні аб стане ААН у кантэксце мэты забеспячэння эфектыўнага шматбаковага супрацоўніцтва на глабальным узроўні прыводзяць да пэўных пытанняў. Ён пералічыў чатыры:
- Магчыма, з сістэмы міжнародных адносін, інструменталізаваных праз ААН, трэба выключыць тыя сферы жыццядзейнасці, дзе галоўным суб'ектам у задавальненні патрэбнасцей і забеспячэнні правоў людзей з'яўляецца суверэнная незалежная дзяржава?
- Магчыма, ААН трэба абмежавацца выключна пытаннямі, якія маюць адназначны трансгранічны аспект? "Так мы атрымаем сапраўдную павагу прынцыпу неўмяшання ва ўнутраныя справы. Так мы забяспечым дзейснае супрацоўніцтва паміж дзяржавамі з рознымі палітычнымі і сацыяльна-эканамічнымі традыцыямі калектывізму, кансерватызму, лібералізму і г.д", - лічыць Уладзімір Макей.
- Магчыма, ААН павінна прымаць рашэнні толькі па тых пытаннях, дзе канкрэтны фармат работы забяспечвае знаходжанне агульнасці інтарэсаў абсалютна ўсіх удзельнікаў?
- Можа, для дасягнення гэтай мэты ва ўсе сферы работы ААН трэба ўкараніць правіла кансэнсусу? "Так мы атрымаем толькі тыя рашэнні, па якіх усе ўдзельнікі гатовы працаваць разам", - робіць выснову міністр.
Аб становішчы краін, якія сталі на шлях развіцця, і дыялогу па глабальнай бяспецы
Асобна ў сваім пісьме Уладзімір Макей закрануў становішча краін, якія сталі на шлях развіцця. "Нас асабліва засмучае той факт, што многія краіны, якія сталі на шлях развіцця, зведваюць у ААН у апошнія гады павышаны націск на свой суверэнітэт. Амаль пяць дзесяцігоддзяў таму менавіта гэтыя краіны прыўнеслі ў арганізацыю вялікую энергію і дынамізм, якія прывялі да прыняцця Новага міжнароднага эканамічнага парадку, аднаго з самых знакавых дакументаў у гісторыі ААН. Аднак сёння калектыўны голас гэтай групы краін, на жаль, не гучыць так моцна, як некалі ў мінулым", - адзначыў міністр.
Але, упэўнены Уладзімір Макей, ёсць канкрэтны напрамак, дзе гэты голас можа загучаць як раней: "У прыватнасці, у згаданым раней у гэтым пісьме вялікім артыкуле па тэме ААН была падкрэслена асаблівая актуальнасць дыялогу па глабальнай бяспецы, перш за ўсё паміж вялікімі дзяржавамі ў святле іх відавочна ўсё большага процістаяння. Сёння такі дыялог у сапраўдным духу Сан-Францыска патрэбны як ніколі раней. Калі вялікія дзяржавы не могуць праявіць тут лідарства, гэта месца павінны заняць краіны свету, што сталі на шлях развіцця".
Паводле слоў міністра, менавіта гэта група краін можа ініцыяваць у рамках ААН працэс глабальнага дыялогу па бяспецы, у рамках якога будуць сярод іншага дадзены адказы на пастаўленыя вышэй пытанні і будзе прыняты падагульняючы дакумент накшталт Новага міжнароднага эканамічнага парадку.
"Ёсць усе разумныя падставы меркаваць і спадзявацца, што прагрэс у галіне міру і бяспекі зробіць магчымым рух наперад і ва ўсіх іншых сферах дзейнасці Арганізацыі Аб'яднаных Нацый", - рэзюмаваў кіраўнік беларускага знешнепалітычнага ведамства.
версія для друку
зрабіць стартавай
дабавіць у выбранае