Падзеі
Беларусь у ШАС: стратэгічная перспектыва і разумны выбар у духу часу
Фота з архiва
Беларусь стала членам Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. Адпаведнае рашэнне падпісана ў час пасяджэння Савета кіраўнікоў дзяржаў - членаў ШАС у Астане. Аналагічным статусам у арганізацыі валодае Індыя, Іран, Казахстан, Кітай, Кыргызстан, Пакістан, Расія, Таджыкістан і Узбекістан. Якія перспектывы адкрывае для Беларусі членства ў гэтым аб'яднанні і якія сферы супрацоўніцтва ўяўляюць сабой найбольшую цікавасць для Беларусі, карэспандэнту БЕЛТА расказаў намеснік начальніка ўпраўлення знешняй палітыкі Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў Юрый Ярмалінскі.
"Дарогу асіліць той, хто ідзе! Сапраўды, наша краіна, як заўсёды, метадычна, паслядоўна і адказна за амаль 15 гадоў, крок за крокам прайшла ўсе этапы развіцця адносін з ШАС. Таму няма сумненняў, што гэты дзень увойдзе ў гісторыю. Згодна з данымі нядаўніх сацапытанняў, больш за 65 працэнтаў рэспандэнтаў лічаць узаемадзеянне з гэтым аб'яднаннем найбольш адпавядаючым доўгатэрміновым інтарэсам нашай дзяржавы", - сказаў Юрый Ярмалінскі.
Прыярытэты і інтарэсы Беларусі ў ШАС застаюцца нязменнымі: эфектыўнае супрацоўніцтва ў мэтах умацавання рэгіянальнай бяспекі, дынамічнае развіццё эканамічнага ўзаемадзеяння ва ўсіх сферах, паглыбленне гуманітарных сувязей.
"Зыходзячы з пастаўленай задачы дыверсіфікацыі і апераджальнага росту экспарту ва ўмовах нелегітымнага санкцыйнага націску Захаду, ШАС становіцца адным з ключавых інструментаў яе вырашэння з улікам ёмістых і плацежаздольных рынкаў краін-членаў. Хоць мы бачым, што эканамічны трэк усё яшчэ адстае ад дынамікі ў сферы бяспекі. Шмат у чым, як нам здаецца, гэта абумоўлена дыспрапорцыямі ў іх патэнцыялах і дынаміцы развіцця. Дарэчы, на саміце ў Нью-Дэлі многія лідары адзначылі, што за ўсю сваю гісторыю ШАС не ўдалося рэалізаваць ніводнага вялікага эканамічнага праекта пад эгідай арганізацыі з-за адсутнасці механізмаў фінансавага суправаджэння праектнай дзейнасці. Тым не менш больш за 60 працэнтаў апытаных нашымі сацыёлагамі грамадзян лічаць, што менавіта ў сферы эканомікі, гандлю і фінансаў Беларусі трэба актыўна супрацоўнічаць з ШАС. Магчымасць прадаваць там сваю прадукцыю ва ўмовах закрыцця заходніх рынкаў бачаць амаль 70 працэнтаў. Як крыніцу інвестыцый, тэхналогій і крэдытаў ШАС бачаць больш за 30 працэнтаў. Прыкладна пароўну - каля 30 працэнтаў - бачаць у ШАС патэнцыял для павышэння абараназдольнасці краіны, а таксама дадатковую знешнепалітычную кропку апоры ва ўмовах заходніх санкцый, - адзначыў намеснік начальніка. - У любым выпадку мы прадоўжым праактыўна працаваць у ШАС па ўсіх вымярэннях, прапануючы свой прамысловы, навуковы, транзітна-транспартны, ваенна-тэхнічны патэнцыял, накоплены вопыт міратворчасці і інтэграцыйныя кампетэнцыі".
Якую новую дынаміку і магчымасці можа прыўнесці Беларусь у ШАС
"Наша членства ў ШАС мы разглядаем не проста як даніну моднаму трэнду. Для Беларусі гэта паслядоўны цывілізацыйны выбар на карысць прагрэсіўнай сусветнай большасці, аснову якога складаюць амбіцыйныя дзяржавы Глабальнага Поўдня і Усходу, якія сталі на шлях развіцця. Улічваючы геаграфію і існуючы патэнцыял, наша краіна здольна і зможа якасна ўмацаваць ШАС, садзейнічаючы стабільнасці, міру і працвітанню на яе прасторы", - падкрэсліў Юрый Ярмалінскі.
У мінулым годзе Беларусь у дадатак да шэрага дакументаў стратэгічнага планавання, якія прапрацоўваюцца, прапанавала сем кропак росту і развіцця ШАС на бліжэйшую перспектыву. "Першае - сумеснае процідзеянне інфармацыйным войнам, фэйкам, каляровым рэвалюцыям, выклікам і пагрозам у кіберпрасторы. Беларусь выступае за фарміраванне бясшвовай архітэктуры бяспекі і супрацоўніцтва ў Вялікай Еўразіі на прынцыпах непадзельнасці і культурна-цыілізацыйнай разнастайнасці шляхоў устойлівага развіцця. Другое - фарміраванне Вялікага Еўразійскага партнёрства шляхам спалучэння фарматаў ЕАЭС, ШАС і БРІКС у шырокім кантэксце, у тым ліку ў мэтах процідзеяння санкцыям. Дыялог інтэграцый з акцэнтам на абмен практычным вопытам прызначаны забяспечыць камфортныя і прадказальныя ўмовы для развіцця Вялікай Еўразіі, - адзначыў аналітык. - Трэцяе - сінхранізацыя работы цэнтраў трансферу тэхналогій у мэтах стымулявання камерцыялізацыі навукова-тэхнічных праектаў і распрацовак. Чацвёртае - ва ўмовах абвастрэння праблем глабальнай харчовай бяспекі дзяржавы ШАС могуць разлічваць на магчымасці Беларусі як аднаго з буйнейшых экспарцёраў мінеральных угнаенняў, сельскагаспадарчай прадукцыі, прадуктаў харчавання і тэхнікі. У гэтым кантэксце мы падтрымліваем ініцыятыву стварэння Банка развіцця ШАС, канвергенцыі плацежных сістэм, павелічэння долі нацыянальных валют ва ўзаемным гадлі, развіцця фінансавых механізмаў, абароненых ад знешняга ўздзеяння".
Пятае - інтэграцыя транспартна-лагістычнай прасторы ШАС і ЕАЭС, у тым ліку ў рамках міжнародных ініцыятыў "Новы еўразійскі сухапутны мост", "Пояс і шлях", транспартных калідораў "Поўнач - Поўдзень" і "Усход - Захад". Шостае - рэалізацыя маштабнага сумеснага праекта Фестываль культур ШАС. Сёмае - узмацненне работы з падрастаючым пакаленнем праз стварэнне платформы "ШАС для моладзі".
"Пры гэтым Беларусь не проста прапануе свае магчымасці, але і канкрэтныя мерапрыемствы і фарматы, якія дадуць магчымасць умацаваць статус і аўтарытэт ШАС на міжнароднай арэне. Упэўнены, што ў новай якасці паўнапраўнага члена наша краіна будзе працаваць у ШАС яшчэ больш актыўна і плённа", - падкрэсліў намеснік начальніка.
Роля ШАС ва ўсталяванні і фарміраванні новых контураў светаўладкавання
"Ва ўмовах бягучай трансфармацыі міжнародных адносін за больш як 20 гадоў свайго развіцця ШАС ператварылася з простага рэгіянальнага механізма сустрэч кіраўнікоў дзяржаў, толькі прэзідэнцкага клуба, у буйнейшыя ў свеце з пункту гледжання агульнай тэрыторыі, дэмаграфіі і рэсурснага патэнцыялу рэгіянальную міжнародную арганізацыю, - сказаў Юрый Ярмалінскі. - ШАС гэта адкрыты ўзаемапаважлівы дыялог на роўных на класічных прынцыпах міжнароднага права, а значыць, прамы выклік ідэалогіі глабальнай уніфікацыі, што грунтуецца на заходнім "парадку, заснаваным на правілах". Таму ў вачах міжнароднай супольнасці яна выглядае як прывабны полюс прыцягнення і суверэнны цэнтр развіцця без раздзяляльных ліній, здольны рабіць свет больш бяспечным і працвітаючым. Такім чынам, на мой погляд, пры пэўных умовах ШАС цалкам па сілу стаць сістэмаўтваральным элементам абнаўляемай архітэктуры шматпалярнага светаўладкавання, а таксама будучай сістэмы міжнародных адносін, больш справядлівай, рацыянальнай і раўнапраўнай. Як заявіў Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка, нам пад сілу разбурыць сцены аднапалярнага свету. Больш трапна не скажаш!".
Эксперт таксама выказаўся наконт сваіх чаканняў адносна будучага развіцця ШАС. "Сёння ШАС істотна адрозніваецца ад створанай на заранку ХХI стагоддзя "шанхайскай пяцёркі". Сучасны свет зведвае складаныя і глыбокія змяненні, што суправаджаецца ростам нестабільнасці і нявызначанасці. На гэтым фоне ШАС сутыкаецца з сур'ёзнымі выклікамі. Аднак, будучы аптымістам, я бачу ў іх і скрытыя магчымасці для ўстойлівага развіцця і пазітыўнага вобразу будучыні. У сувязі з гэтым хацелася б выказаць шэраг меркаванняў. Па-першае, як ніколі важна прыхільнасць да базавых мэт, у прыватнасці "шанхайскага духу" і іншых асноўных прынцыпаў і каштоўнасцей. Неабходна таксама ўмацоўваць узаемны палітычны давер, салідарнасць, пераадольваць супярэчнасці, імкнуцца знаходзіць агульныя інтарэсы і кампрамісы, разумець, паважаць і цярпіма адносіцца адзін да аднаго. Больш адзінства і з'яднанасці ў ШАС дасць магчымасць умацаваць пазіцыі і аўтарытэт арганізацыі на міжнароднай арэне. Пакуль мы бачым, што палітыка і інтарэсы многіх краін - членаў ШАС часта разыходзяцца, - растлумачыў ён. - Па-другое, мы павінны павышаць эфектыўнасць супрацоўніцтва ў розных галінах, асабліва ў эканоміцы, каб нашы народы адчувалі значныя выгады ад прыналежнасці да ШАС. На мой погляд, грамадская думка адносна гэтага павінна стаць базавым крытэрыем якасці інтэграцыі на прасторы арганізацыі".
Па-трэцяе, паводле яго слоў, каб скарыстацца новымі магчымасцямі, ШАС павінна ісці ў нагу з часам, рэфармавацца і ўдасканальвацца, каб адпавядаць яго духу, развівацца ва ўнісон, а таксама апраўдваць чаканні краін-членаў. "Трэба павышаць эфектыўнасць механізмаў забеспячэння практычнай рэалізацыі канцэптуальных дакументаў, правесці інвентарызацыю прынятых пагадненняў і рашэнняў, аўдыт дзейнасці інстытутаў і механізмаў супрацоўніцтва, - дадаў аналітык. - Тут, дарэчы, вельмі запатрабаваны актыўны ўдзел экспертаў, вучоных і аналітычных цэнтраў, якія будуць праводзіць глыбокія даследаванні, даваць парады і аказваць інтэлектуальную падтрымку. Нарэшце, для прагрэсіўнага развіцця ШАС таксама патрэбны моцны, эфектыўны і кваліфікаваны сакратарыят як галаўны кіруючы і каардынуючы орган арганізацыі. Далейшая мадэрнізацыя дзейнасці арганізацыі бачыцца важнай у справе эфектыўнага рэагавання на новыя выклікі і яе адаптацыі да сучасных рэалій".
Акрамя таго, як міжнароднай структуры новага тыпу ШАС важна не толькі адаптавацца да зменлівага свету, выклікаў і пагроз, але і спрабаваць зазірнуць за гарызонт будучых падзей і тэндэнцый. "У гэтым кантэксце бачыцца важным прыняць новую стратэгію развіцця ШАС да 2035 года. У гэтым дакуменце павінны быць прадугледжаны завяршэнне інстытуцыянальна-кіраўніцкай рэформы, старт якой дадзены на саміце ў Самаркандзе, механізмы практычнага ўзаемадзеяння і рэалізацыі існуючых дамоўленасцей, пошуку эфектыўнай мадэлі гандлёва-эканамічнага супрацоўніцтва. Пры гэтым, паўтаруся, трэба старацца пераадольваць узаемныя праблемы і супярэчнасці, пазбягаць пратэкцыянізму і нацыянальнага эгаізму. Мы станем больш моцнымі, калі навучымся сумесна вырашаць важныя пытанні паставак энерганосьбітаў, прадуктаў харчавання, угнаенняў, выбудоўвання лагістыкі, атрымання доступу на рынкі, - растлумачыў Юрый Ярмалінскі. - У будучым мы бачым ШАС адным з ключавых цэнтраў уплыву і прыцягнення планетарнага маштабу. Той факт, што каля 20 краін жадаюць далучыцца да арганізацыі, стварае для гэтага добрыя перадумовы і выклікае аптымізм. Патэнцыял Еўразійскага рэгіёна вялізны, яго роля экспаненцыяльна ўзрастае. Гэта каласальная рэсурсная і вытворчыя базы, спажывецкі рынак".
Як падкрэсліў аналітык, важна ўключанасць экспертнай супольнасці ў кантэксце развіцця і мадэрнізацыі ШАС. Ён расказаў, якімі Беларускі інстытут стратэгічных даследаванняў (БІСД) бачыць сваю ролю і месца ў гэтых працэсах. "Сапраўды, на фоне эскалацыі геапалітычнай абстаноўкі, эрозіі асноў міжнароднага права добрае экспертна-аналітычнае забеспячэнне дзейнасці ШАС з'яўляецца асабліва важным і неабходным. Вядучую ролю тут адыгрывае Форум ШАС, або як яго называюць "дыпламатыя другога трэка", да якога БІСД далучыцца ўжо ў бягучым годзе ў статусе Нацыянальнага даследчага цэнтра (усе рашэнні наконт гэтага прыняты). Лічым, што поўнафарматнае членства БІСД у гэтым механізме будзе садзейнічаць дасягненню мэт праактыўнага і адказнага членства Рэспублікі Беларусь у гэтай міжнароднай арганізацыі праз каналы экспертнай дыпламатыі. Мы гатовы прапаноўваць нашым партнёрам свой набыты вопыт і існуючы патэнцыял для ператварэння Форуму ШАС у яшчэ больш аўтарытэтную і эфектыўную інтэлектуальную пляцоўку", - адзначыў Юрый Ярмалінскі.
У БІСД рашуча падтрымліваюць ідэю пастаянна дзеючага скразнога экспертнага дыялогу ў ШАС, які праз устойлівыя сувязі паміж вучонымі, аналітыкамі і экспертамі дапаможа ўзняць узровень узаемнага даверу і ўзаемаразумення, а таксама ўнесці свой уклад у фарміраванне агульнага рынку ідэй і вобраза будучыні арганізацыі. "Для каардынацыі ўсёй навуковай і экспертнай работы ў маштабах рэспублікі па тэматыцы ШАС (а таксама БРІКС) у БІСД у бліжэйшы час плануецца стварыць адпаведны даследчы цэнтр", - дадаў Юрый Ярмалінскі.
БЕЛТА
версія для друку
зрабіць стартавай
дабавіць у выбранае