Падзеі, факты, анонсы

У Беларусі - Дзень усенароднай памяці ахвяр Вялікай Айчыннай вайны і генацыду беларускага народа

Фота з архiва

22 чэрвеня, Мінск /Кар. БЕЛТА/. У Беларусі сёння Дзень усенароднай памяці ахвяр Вялікай Айчыннай вайны і генацыду беларускага народа. У гэты дзень у краіне ўспамінаюць тых, хто цаной свайго жыцця выканаў абавязак па абароне Радзімы, усіх загінулых ад рук фашыстаў і памерлых у тыле ад голаду і нягод.

На досвітку 22 чэрвеня 1941 года фашысцкая Германія, парушыўшы Дагавор аб ненападзенні, пачала вайну супраць Савецкага Саюза. Пачалася рэалізацыя плана "Барбароса", згодна з якім нямецкае ваеннае кіраўніцтва разлічвала правесці маланкавую вайну і адным ударам разграміць СССР.

На тэрыторыю Беларусі наступала самая магутная групоўка нямецкіх войскаў. Варожая авіяцыя бамбіла чыгуначныя вузлы, аэрадромы, а таксама Брэст, Гродна, Ваўкавыск, Баранавічы і іншыя беларускія гарады.

22 чэрвеня першымі рух ля савецкай граніцы заўважылі пагранічныя нарады. Лінейныя заставы пагранатрадаў у 4.00 зведалі моцны артылерыйскі і мінамётна-кулямётны абстрэл. Пасля першых ашаламляльных залпаў, непазбежнага хвіліннага замяшання прагучалі галасы камандзіраў: "Застава, у ружжо!"

Пад прыкрыццём артылерыі нямецка-фашысцкія войскі пачалі фарсіраваць пагранічныя рэкі. Ад заходняга берага сталі адчальваць лодкі, плыты з пяхотай праціўніка, на ўсходні бераг пачалі выбірацца плаваючыя танкі, якія накіраваліся на ўсход, выходзячы да асноўных магістралей і дарог. Для знішчэння пагранічных застаў былі вылучаны спецыяльныя атрады аўтаматчыкаў.

Ужо ў 10.45 22 чэрвеня намеснік начальніка Заходняй пагранічнай акругі камбрыг Курлыкін дакладваў у штаб: "Баі ідуць па ўсім фронце, амаль ва ўсіх атрадах парушана сувязь, пагранічнікі б'юцца да канца".

Стойкасць пагранічнікаў, іх масавы гераізм парушылі планы германскага камандавання, якое адвяло на падаўленне пагранічных застаў 30 мінут. Гітлераўцы захапілі Брэст і поўнасцю акружылі крэпасць, аднак яе абаронцы аказалі ўпартае супраціўленне захопнікам. Асобныя групы савецкіх воінаў прадаўжалі змагацца ў крэпасці да 20-х чысел ліпеня 1941 года.

Моцнае супраціўленне сустрэлі нямецкія войскі і на поўдзень ад Брэста, дзе 22 чэрвеня 1941 года савецкая 75-я стралковая дывізія пад камандаваннем генерала Сямёна Іванавіча Нядвігіна сумесна з караблямі Пінскай ваеннай флатыліі ў раёне Маларыты спыніла наступленне 53-га нямецкага армейскага корпуса. Дзякуючы ўмелым дзеянням савецкай групоўкі на гэтым напрамку тры нямецкія дывізіі, у тым ліку танкавая, былі вымушаны 23-27 чэрвеня перайсці да тактыкі вядзення абарончых баёў.

У першыя дні вайны войскі Заходняга фронту вялі цяжкія абарончыя баі ў Беларусі, наносілі контрудары. Байцы Чырвонай Арміі прадэманстравалі бяспрыкладную мужнасць і самаахвярнасць, што прывяло да поўнага крушэння плана маланкавай вайны.

У гады вайны на франтах Вялікай Айчыннай змагаліся больш за 1,3 млн беларусаў і ўраджэнцаў Беларусі. Вайсковымі злучэннямі ў час вайны камандавалі 217 генералаў і адміралаў - беларусаў. Імёны многіх нашых суайчыннікаў сталі легендарнымі, іх ведалі на ўсіх франтах. У баях пад Масквой вызначыліся Даватар, Лізюкоў, Сычэнка і многія іншыя. У адным з баёў на Курскай дузе лётчык Аляксандр Гаравец збіў дзевяць варожых самалётаў. Зінаіда Тусналобава-Марчанка вынесла з поля бою 128 параненых байцоў.

У гэтай вайне Беларусь страціла кожнага трэцяга жыхара - памяць аб іх будзе жыць вечна.

Усё больш і больш аддаляе нас час ад падзей Вялікай Айчыннай вайны, але подзвігі загінулых у баях, смутак аб мільёнах бязвінных ахвяр і трагедыя акупацыі застаюцца ў свядомасці людзей старэйшага пакалення, захоўваюцца ў памяці іх дзяцей, унукаў і праўнукаў.

У Беларусі нямала зроблена для ўвекавечання памяці аб загінулых і гэта работа прадаўжаецца. У 2016 годзе падпісаны ўказ "Аб увекавечанні памяці аб загінулых пры абароне Айчыны і захаванні памяці аб ахвярах войнаў". У лютым 2021 года пастановай урада зацверджана дзяржаўная праграма "Увекавечанне памяці аб загінулых пры абароне Айчыны" на 2021-2025 гады.

Асноўнымі формамі ўвекавечання загінулых у ходзе войнаў з'яўляюцца дзяржаўны ўлік, добраўпарадкаванне і ўтрыманне воінскіх пахаванняў, пахаванняў ахвяр войнаў, унясенне даных у аўтаматызаваны банк даных "Кніга Памяці Рэспублікі Беларусь", стварэнне музеяў, мемарыяльных комплексаў, устаноўка помнікаў і памятных знакаў, прысвечаных важнейшым падзеям ВАВ, прысваенне імёнаў загінулых пры абароне Айчыны геаграфічным аб'ектам і арганізацыям.

У Дзень усенароднай памяці ахвяр Вялікай Айчыннай вайны і генацыду беларускага народа ў рэспубліцы пройдуць розныя тэматычныя мерапрыемствы.

У памятных месцах адбудуцца мітынгі-рэквіемы з ускладаннем кветак. Цэнтральным мерапрыемствам стане Усебеларуская мінута маўчання.

Запланаваны дыялогі пакаленняў, у рамках якіх будуць абмяркоўвацца пытанні патрыятычнага выхавання моладзі, культурна-гістарычнай спадчыны "Зберагчы ПАМЯЦЬ! Захаваць МІР!"

Насычаную праграму падрыхтаваў Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны у Мінску. Яна ўключае тэматычную экскурсію "Толькі памяць сэрца гаворыць…", інтэрактыўны пункт "Брэсцкая крэпасць", кніжную выстаўку. Будзе працаваць прастора "Музей для дзяцей", на якой арганізуюць віктарыну "Аб Вялікай Айчыннай вайне", навучаць стварэнню тэматычных паштовак і правядуць майстар-класы "Пластылінавы жывапіс" і "Франтавая рукавіца". Таксама адбудзецца паказ фільма "Брэсцкая крэпасць". Наведвальнікам прадставяць часовую экспазіцыю "Беларусь жыве, Беларусь змагаецца…". Акрамя таго, будуць працаваць тэматычная зона з размалёўкамі для дзяцей і тэматычная фотазона для дзяцей і дарослых.

Нацыянальны прэс-цэнтр арганізуе прэс-тур у Мемарыяльны комплекс "Брэсцкая крэпасць-герой". У рамках  мерапрыемства адбудзецца прэзентацыя кнігі серыі "Бібліятэка Саюзнай дзяржавы" аб ваенных злачынствах супраць народаў Савецкага Саюза ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Пачатак у 13.00.

У Брэсце ў гарадскім парку культуры і адпачынку ў гэты дзень з тэматычным канцэртам выступіць арт-група "Хор Турэцкага". Музыканты выканаюць кампазіцыі розных жанраў, прагучаць песні ваенных гадоў і сучасныя творы.

Песні і вершы ваеннага і пасляваеннага часу прагучаць і ў Брэсцкім акадэмічным тэатры драмы. Да самотнай даты брэсцкія артысты падрыхтавалі тэатралізаваны канцэрт "Памятаем".

У Магілёве на Буйніцкім полі ў 4.00 адбудзецца традыцыйная патрыятычная акцыя "Звон смутку", якая кожны год збірае тысячы неабыякавых магіляўчан рознага ўзросту. Тут жа будзе дадзены старт абласнога патрыятычнага праекта "Дарогамі Памяці і Славы". Прадоўжыцца дзень тэматычнымі лекцыямі і квэстамі. У бібліятэках горада ў гэты дзень стартуе двухдзённы патрыятычны марафон. Удзельнікаў чакаюць відэамост, прэзентацыя інфармацыйнага рэсурсу "Трагедыя Трасцянца. Гісторыя і памяць" і шмат іншага.

версія для друку

зрабіць стартавай

дабавіць у выбранае